Zespół cieśni nadgarstka

Zespół cieśni nadgarstka

ZESPÓŁ CIEŚNI NADGARSTKA (SYNDROMA CANALIS CARPI) Spowodowany jest uciskiem nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka.

Zaczyna się od przemijającego drętwienia i bólu palców. Potem dolegliwości się nasilają przechodząc w przewlekłe i nie pozwalają spać.

Występuje częściej u kobiet (ok. 75%). Praca w pozycjach wymuszonych

z koniecznością powtarzania wielokrotnie tych samych czynności sprzyja temu zespołowi bólowemu (pisanie na klawiaturze komputera, obsługa pulpitu sterowniczego, praca w kuchni, na taśmie produkcyjnej itp.). Ból może wywołać gra na instrumencie czy długa jazda rowerem. Cykl menstruacyjny wzmaga odczucie cierpnięcia szczególnie w nocy. W kilku procentach powodem choroby mogą być źle wygojone złamania lub zwichnięcia w obrębie nadgarstka, zmiany zwyrodnieniowe, zaburzenia hormonalne i inne oraz nierzadko towarzyszy chorobom reumatoidalnym..

Należy wspomnieć, że zespołom bólowym dłoni sprzyjają: przodopochylenie tułowia, garbienie się, praca z wyciągniętymi do przodu rękami czy praca w przymusowym ułożeniu dłoni w zgięciu grzbietowym.

Początkowe nocne drętwienia i bóle palca środkowego, wskaziciela i kciuka pojawiają się również w dzień. Prowadzenie samochodu czy jazda na rowerze staje się uciążliwe, a praca fizyczna wyraźnie wzmaga dolegliwości. Sprawność manualna pogarsza się przy czynnościach wymagających precyzji (szycie, tkanie, pisanie, malowanie i wiele innych). Niektórzy określają to jako drugie stadium choroby. Następnie dołączają się zaburzenia czucia o charakterze parestezji skóry ręki w obszarze unerwienia nerwu pośrodkowego, niedowłady oraz zaniki mięśni kłębu kciuka, głównie odwodziciela krótkiego kciuka. Wyrazem pogłębiania się zmian degeneracyjnych nerwu pośrodkowego jest złagodzenie cierpnięcia palców w nocy.

To ostatnie stadium zespołu cieśni nadgarstka wymagające natychmiastowego leczenia. Jego zaniechanie grozi niedokrwieniem i trwałym uszkodzeniem nerwu pośrodkowego oraz dużą dysfunkcją ręki!

Kanał nadgarstka to tunel ograniczony od dołu i po bokach przez kości, a od góry przez więzadło poprzeczne nadgarstka. W jego przestrzeni przebiegają ściśle nerw pośrodkowy i ścięgna mięśni zginaczy palców.

Wskutek zmian zapalnych – obrzęku i pogrubienia pochewek pokrywających ścięgna oraz przerostu więzadła poprzecznego wnętrze kanału jeszcze bardziej się zmniejsza. Skutkuje to uciskiem na włókna nerwowe i odżywiające go tętnice! Z powodu niedokrwienia dochodzi do zmian degeneracyjnych. Po ustaniu ucisku wraca prawidłowe ukrwienie i nerw pośrodkowy się regeneruje.

Dlatego tak ważne jest wczesne leczenie. Nie potrzeba długiej diagnostyki. Na ogół wystarcza staranny wywiad i badanie przedmiotowe. . Sprawdzamy sprawność manualną dłoni i czucie powierzchowne w palcach. W teście Phalena wzmaga się ból przy maksymalnym zgięciu grzbietowym nadgarstka. Czucie powierzchowne bywa znacznie osłabione. Wspieramy się badaniem przewodnictwa nerwu pośrodkowego (EMG), a w przypadkach wątpliwych jest ono konieczne. – Rzadziej zaleca się badanie USG i rtg nadgarstka.

W początkowym stadium choroby czasami wystarczy leczenie nieoperacyjne! Polega ono na krótkotrwałym unieruchomieniu dłoni i przedramienia w ortezie. W celu zlikwidowania obrzęku i stanu zapalnego ścięgien ordynujemy niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki flebotropowe i poprawiające funkcję nerwów obwodowych oraz  fizykoterapię.  Najczęściej dotyczy to ludzi w średnim wieku, a więc brak jest przeciwwskazań do tej formy leczenia. W zależności od dominujących objawów (drętwienie, ból,obrzęk, brak czucia) stosujemy pole magnetyczne, jonoforezę, Tens, prądy Traeberta, elektrostymulację czy laseropunkturę. Parametry dobieramy indywidualnie, ale należy zaznaczyć, że w elektrostymulacji dobre wyniki daje prąd trójkątny unipolarny, a w lżejszych przypadkach (wczesnych) prąd sinusoidalny bipolarny przez 12-15 minut 10 razy (maksymalnie 20 powtórzeń). Niekiedy stosujemy fonoforezę czy zabiegi cieplne, które mogą wzmagać obrzęk lub ból. W zaniku mięśni zalecam kinezyterapię (bywa, że konieczne są ćwiczenia czynno-bierne).. Czasem podaje się do kanału nadgarstka sterydy, które likwidują stan zapalny, ale równocześnie uszkadzają przerośnięte pochewki ścięgien. Odbarczenie nerwu w kanale nadgarstka można uzyskać jedynie w czasie zabiegu operacyjnego, do czego wielokroć namawiam swoich pacjentów. Operację przeprowadza się metodą otwartą lub endoskopową. W tym pierwszym przypadku cięcie wykonuje się na nasadzie dłoni. W początkowej fazie choroby wystarczy przecięcie więzadła poprzecznego (krótka blizna). W przewlekłym zespole przeciążenia nadgarstka ortopeda zmuszony jest usunąć powstałą zapalną ziarninę uciskającą na nerw i naczynia krwionośne. Cięcie jest wówczas dłuższe, a rekonwalescencja trwa zazwyczaj 3-4 miesiące. W tym drugim sposobie operacja trwa zaledwie kilka minut. Narkoza w obu przypadkach jest niepotrzebna.

Stosuje się zwykle znieczulenie miejscowe. Ustąpienie dolegliwości po zabiegu świadczy, że poprawnie zdiagnozowano pacjenta, a technika i termin zabiegu były odpowiednie. Niestety wielu zwleka z operacją. Dolegliwości wówczas powracają lub tak na dobrą sprawę nigdy nie ustępują. Zabiegi fizjoterapeutyczne mogą złagodzić ból, drętwienie czy obrzęk lecz ich nie znoszą.

Zespół cieśni nadgarstka różnicujemy między innymi z  uciskiem na korzenie nerwowe C6,Th1 w obrębie kręgosłupa szyjnego lub dolnego pnia splotu ramiennego, z Zespołem rowka nerwu łokciowego, z entezopatią i zmianami zwyrodnieniowymi w okolicy nadgarstka, a rzadziej z polineuropatiami w przebiegu innych chorób (cukrzyca) czy zespołem KANANŁU GUYONA (zaniki kłębika i parestezje palców).

Pamiętajmy by unikać pozycji wymuszonej, a kiedy jest to niemożliwe – praca zawodowa – profilaktycznie zmieniajmy pozycję kończyn górnych, wykonujmy najprostsze ćwiczenia oraz krótkie przerwy w pracy. Przy podejrzeniu zespołu cieśni nadgarstka – cierpnięcie i ból nasilający się w nocy – szukajmy specjalisty, który jest w stanie skutecznie pomóc.

 

lekarz medycyny Jacek Reichert specjalista rehabilitacji medycznej